Siddhipur Thasi Sanagaon

                                                                                                            “ ऐतिहासिक नाम संग सगै पहिचान पनि लोप हुदै “ - नन्द बहादुर महर्जन , Kirtipur Sandesh (कीर्तिपुर सन्देश) को १७२ अंकमा प्रकाशन भएको यो लेख        कान्तिपुर दैनिकमा मंगसिरको पहिलो हप्तामा प्रसान्त मालीको “ ऐतिहासिक नामहरू लोप हुँदै  “ भन्ने लेख पढ्न पाउँदा हामि उपत्यका वासीलाई दुख महसुश भएको छ | यस्तो हुदा हुदै पनि हामि चुपचाप बस्न बाध्य र बिबश छौ |  संछेपमा लेख्ने कोसिस गर्दै छु मालीको लेख , उहाँ लेख्नु हुन्छ “ गतिलो संस्कृति नीति नबन्दा ललितपुरका ऐतिहासिक महत्व बोकेका नगर र गाउँको नाम परिबर्तन हुदै गएको छ | जस्तो कि ...

धान्य पूर्णिमा (द्येपचा) सूर्य उदाउनु अधि देखी नैं (विहानको ४:००बजे देखि ) नै देब नःनी टोलमा अवस्थित गणेश , भैरव र बालकुमारीको मन्दिरहरुमा पुजा गर्ने आफ्नो पालो पर्खि चिसो कठ्रङ्गिने जाँडोलाई सहेर लाइन बसिरहेका हामी देख्छौ भने (ग्वारखेल) मंगल चौरमा अवस्थित कुल देवता डटि टोलमा अवस्थित कुल देवता र अन्य स्थानहरुमा रहेको कुल देवताहरुमा विहानै देखि नै मान्छेहरुको भिड देखिन्छ भने उत्तै न्यानो धामलाई तापेर आफ्नो पालोलाई पर्खि बसिरहेका विभिन्न रङ्गिविरङ्गी लुगा लगाएका देख्छौ भने कोही पुजा सकिएर समय बजि खाइरहेको देख्छौ त कोही त्यही बसेर भोज खाइरहेका देख्छौ यो कुनै राजनैतिक पार्टीको  बन भोज र भेला पनि होइन त्यो थियो सिद्विपुर बासिन्दाहरुको मौलिक तथा परम्रागत चाँड कुलदेबताको पुजा (देपचा) भन्ने गरिन्छ भने नेपालीमा धन्य पूर्णिमा अर्थात नयाँ धानसंग प्रत्यक्ष रुपमा सम्बन्ध भएकोले आजको दिनलाई अर्थात मंसीर शुक्लपक्षको दिनलाई धान्य पुर्णिमाको रुपमा मनाउँदै आएका छन् । यस्तै आफूलाई मनपर्ने रोटी पकाएर खाने दिन भएकोर्ले   योमरी पून्हीको रुपमा पनि चिनिन्छ । https://youtu.be/P69V-acS-i...

                                                       इन्द्र जात्रा - नन्द बहादुर महर्जन    इन्द्रजात्रा   काठमान्डू उपत्याककावासी सम्पूर्ण नेवारहरू लगाएत उपत्यका बाहिरका नेवारहरूले मनाउने यो चाड बर्षा   र सहकालका देवता इन्द्रको पूजा-आराधना गरी परम्परागत रूपमा मनाउने जात्रा हो। इन्द्रजात्रा काठमाडौँमा मनाइने विविध जात्रामध्येको एउटा रमाइलो महत्वपूर्ण जात्रा हो। १२औँदेखि १८औँ शताब्दीमा निर्मित थुप्रै मठ मन्दिरले सजिएको हनुमानढोका दरबार क्षेत्र यो जात्राको उद्गम स्थल हो भने  भाद्र शुक्ल द्वादशीका दिन   हनुमानढोका अगाडि धार्मिक विधिपूर्वक इन्द्रध्वजासहितको लिङ्गो ठडयाइएपछि प्रारम्भ हुने यो जात्रा विभिन्न प्रकारका नाचगान ,   रथयात्रा   र देवदेवताको पूजाआजा गरी आठदिनसम्म मनाइन्छ। तान्त्रिक विधिद्वारा पूजा गरी   काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाको   उग्रचण्डी नालस्थित जङ्गलमा छोडिएको बोकाले छोएको रूख का...

                            बुबाको मुख हेर्ने - नन्द बहादुर महर्जन (थसी )                     वर्ष भरि हामीले बिभिन्न चाडपर्बहरू मनाउदै आईरहेका छौ , यस मध्ये सामाजिक,संसकृति   र एतिहासिक दृस्टी कोणले महत्व पूर्ण मानिने बुबाको मुख हेर्ने पर्ब प्रत्येक वर्ष भदौ महिनाको कुशे औसी ( गुंलागा अमाई ) अमावस्या का दिन सम्पूर्ण नेपालिहरूले मनाउदै आईरहेको पर्ब हो | यस्तै यस साल पनि यो पर्ब हाम्रो अगाडी आइपुगी सकेकाछन,   आउदो भाद्र ९ गते हाम्रो हिन्दु सनातन परमपरा अनुसार आजको दिनलाइ बुबालाई बिशेस मान सम्मान , आदर अनि लामो आयु   र सुस्वस्थको   मंगल कामना गरि   बुबा दिबसको रूपमा मनाउदै आईरहेका छौ | बुबा नहुनेहरूले खास गरि गोकर्ण र विष्णुपादुकामा श्राद्ध , तर्पण , दान   गर्ने गरिन्छ भने पितृ खुशी भई आ...

                 " मत्या : दीप यात्रा " -                      नन्द बहादुर   प्रत्येक वर्ष गाईजात्राको भोलि पल्ट अर्थात भाद्र कृष्ण द्रितियाका दिन ललितपुरको पाटनक्षेत्रका नेवार समुदायहरूले पच्चीस सयभन्दा बढी भगवानको दशर्न गरेर मनाउने पर्ब लाई  (मत्या ) दीप यात्रा भने गरिन्छ | यो यात्रा लिच्छवी कालका बालार्चन देवको पालादेखि संचालनमा  आएको हो भने जनश्रुति छ | यो यात्रा पनि वर्ष भरि दिवंगत भएका परिवारको सदस्यको  आत्माको चिरशान्तिको कामना गरि मनाईने गरिन्छ | प्रत्येक मृतकको घरबाट मत्यामा अनिवार्य रूपमा सहभागी हुनु पर्ने चल्न रहेको पाइन्छ जुन धार्मिक हिसाबले अनिवार्य रहेको स्थानीय जेष्ठनागरिक हरूको भनाई रहेको पाइन्छ | यस पर्ब सिद्धिपुर थासिमा पनि २०१२ साल देखि मनाउदै आईरहेको देखिन्छ |  परम्परागत भेषभुषामा सजिसजाउ भएर हातहातमा धुप बती ,अनेक फलफूल र मिठाइ लिई सबै जना निश्चित आजको दिन मत्या जानेहरू बिहानै देखी आफ्ना घर आँगन सफा सुग्घर गरि ,स्नान गरि ,आफ्नै स्...